We herinneren ons allemaal wat er vorig jaar gebeurde toen de onverstoorbare staatsepidemioloog Anders Tegnell van Zweden aankondigde dat er geen lockdown zou zijn. Zijn “op vertrouwen gebaseerde” benadering werd ronduit aan de kaak gesteld – niet alleen in de media, maar ook door enkele ‘experts‘.

Zoals Johan Anderberg opmerkt, werd de pandemiestrategie van Zweden afwisselend beschreven als “dodelijke dwaasheid” (Guardian), “een ramp” (Time Magazine) en “het waarschuwende verhaal van de wereld” (New York Times).

Sinds het einde van de eerste golf sluipt Zweden echter geleidelijk naar beneden op de lijst van landen volgens het officiële Covid-sterftecijfer. Op 16 oktober stond het op de 52e plaats – ruim onder het Europese gemiddelde.

Maar dit onderschat eigenlijk hoe goed Zweden het heeft gedaan. Zoals ik en anderen consequent hebben betoogd, is het aantal Covid-sterfgevallen per miljoen niet de beste maatstaf voor de impact van de pandemie op de mortaliteit. Veel beter is voor leeftijd gecorrigeerde oversterfte.

Dankzij een donderdag gepubliceerd ONS-rapport hebben we nu voor de meeste landen in Europa voor leeftijd gecorrigeerde oversterftecijfers voor de hele periode van januari 2020 tot juni 2021.

Even terzijde vermeldt het rapport duidelijk:

“De beste manier om de mortaliteitsimpact van de pandemie van het coronavirus (COVID-19) internationaal te vergelijken, is door te kijken naar de mortaliteit door alle oorzaken in vergelijking met het vijfjaarlijks gemiddelde.”
Dus wat laten de nieuwe cijfers zien? Zweden heeft een negatieve oversterfte gehad. Met andere woorden, het sterftecijfer tussen januari 2020 en juni 2021 was lager dan het vijfjarig gemiddelde. Als dit geen rechtvaardiging is van de benadering van Anders Tegnell, dan weet ik het ook niet meer.

Onderstaande tabel (overgenomen uit het ONS-rapport) toont de voor leeftijd gecorrigeerde oversterfte van 3 januari 2020 tot 18 juni 2021. Zoals u kunt zien, staat Zweden op de 8e plaats van onderen, met een waarde van -2,3%.

Interessant is dat de onderste zes allemaal kleine, geografisch perifere landen zijn (drie eilanden, plus Denemarken, Noorwegen en Finland). Dit suggereert dat geografie en grenscontroles van cruciaal belang waren, en dat lockdowns – bij gebrek aan effectieve grenscontroles – niet veel verschil maakten.

De top zeven bevindt zich allemaal in Oost-Europa, wat opnieuw suggereert dat er een geografische factor aan het werk is. Wat de hoge oversterfte in deze landen kan verklaren, is het feit dat ze allemaal de eerste golf hebben gemist en dus nog grotere epidemieën hebben gehad in de winter. Officiële Covid-sterftecijfers worden hieronder weergegeven:

Als dit waar is, zou dit sterk bewijs vormen tegen het rapport van het Lagerhuis, waarin werd geconcludeerd dat Groot-Brittannië had moeten proberen de eerste golf te onderdrukken. Zoals ik al eerder heb opgemerkt, hield deze benadering altijd het risico in van een nog grotere epidemie in de winter.

Anders Tegnell mag zichzelf in ieder geval een welverdiend schouderklopje geven. Zijn land hield de burgerlijke vrijheden grotendeels intact en eindigde met een van Europa’s laagste dodental. Goed gedaan, professor.