Voorkomen is beter dan genezen, dus we moeten beginnen met het gebruik van genetische technieken om te voorkomen dat gevaarlijke dierziekten op mensen overspringen, zeggen Scott Nuismer en James Bull.

Een beroemd citaat dat vaak aan Benjamin Franklin wordt toegeschreven, is “voorkomen is beter dan genezen”. De wereld ontdekt nu de kosten van haar pond genezing voor covid-19. Maar hoe zou een greintje preventie eruit zien?

Voor infectieziekten die hun oorsprong vinden bij wilde dieren, zoals covid-19, SARS, MERS en ebola, is een oplossing in de eerste plaats om de overdracht op de mens te voorkomen. Om dit te bereiken, is een belangrijke eerste stap het veranderen van ons gedrag om het contact met de wilde diersoorten die dergelijke ziekten herbergen, te verminderen.

Een complementaire benadering is om de infectieuze agentia die deze ziekten dragen te bestrijden door hun prevalentie te verminderen of ze uit te bannen binnen populaties in het wild. Hoewel dit geen nieuw idee is, betekent de vooruitgang in de technologie dat we een grotere kans van slagen hebben dan ooit tevoren.

Het klassieke voorbeeld hiervan is hondsdolheid: we vaccineren honden en veel wilde carnivoren om hondsdolheid in die populaties te onderdrukken en zo ons eigen risico om het op te lopen te verkleinen. Hoewel deze vaccinatiecampagnes de menselijke hondsdolheid in de VS en Europa vrijwel hebben uitgeroeid, doodt de ziekte jaarlijks nog steeds meer dan 55.000 mensen in Afrika en Azië, waar de kosten van inentingsprojecten voor wilde dieren een belemmering vormen voor het handhaven van een voldoende niveau van immuniteit.

Het gebruik van vaccinatie tegen wilde dieren om andere gevaarlijke ziekteverwekkers aan te pakken die binnen vleermuizen en knaagdieren circuleren – zoals Ebola-, Marburg-, SARS- en Lassa-virussen – wordt geconfronteerd met vergelijkbare obstakels, die nog worden verergerd door de snelle populatieomzet en de grote populatiegrootte van deze dieren.

Een mogelijke oplossing is om vaccins te maken die zich verspreiden via een dierenpopulatie.

Deze “zelfverspreidende vaccins” kunnen op ten minste twee manieren worden ontwikkeld. De conventionele aanpak is gebaseerd op het toedienen van een vaccin op de vacht van gevangen dieren en het vrijlaten ervan. Wanneer deze dieren terugkeren naar hun natuurlijke thuis, resulteert sociale verzorging erin dat het vaccin door andere individuen wordt ingenomen, waardoor het niveau van immuniteit dat kan worden bereikt, wordt vergroot.

Dit is veelbelovend voor het verminderen van de dreiging van hondsdolheid die bijvoorbeeld door vampiervleermuizen op mensen wordt overgedragen.

Een radicalere benadering berust op het inbrengen van een klein stukje van het genoom van de besmettelijke ziekteverwekker in een goedaardig virus dat zich op natuurlijke wijze door de dierenpopulatie verspreidt. Aangezien dit overdraagbare vaccin zich van dier op dier verspreidt, immuniseert het hen tegen de beoogde infectieziekte, waardoor de immuniteit binnen de dierenpopulatie enorm toeneemt en het risico van overloop naar de mens wordt verminderd.

De technologie voor het ontwikkelen van overdraagbare vaccins bestaat nu, en veldproeven gericht op het beschermen van wilde konijnen tegen virale hemorragische koorts met behulp van deze techniek hebben veelbelovende resultaten opgeleverd. Er worden momenteel inspanningen geleverd om prototypes te ontwikkelen voor verschillende belangrijke menselijke ziekteverwekkers, zoals de Lassa- en Ebola-virussen.

Zelfverspreidende vaccins kunnen een revolutionaire technologie zijn om de dreiging van infectieziekten bij de mens die door wilde dieren naar ons overspringen, te verminderen. Deze technologie maakt vaccinatie van wilde dieren mogelijk en kosteneffectief, maar vermindert ook de motivatie om ecologisch belangrijke soorten in het reservoir van ziekten, zoals vleermuizen, te ruimen of uit te roeien.

Er is echter nog veel werk aan de winkel. Laboratorium- en veldproeven moeten nagaan hoe effectief deze aanpak is en zoeken naar mogelijke onverwachte gevolgen van zelfverspreidende vaccins. Maar aangezien de kosten van onze voortdurende pogingen om een ​​‘genezing’ voor covid-19 te vinden, zich blijven opstapelen, lijkt preventie elke dag een betere investering te zijn.

Bronnen:The New Scientist