Luister naar dit Artikel

Niemand nam de moeite om de schade die het veroorzaakte te modelleren, en bijna niemand heeft nederigheid getoond over de fouten

Ik ben vaak verbaasd over ons collectieve geheugenverlies als gevolg van de lockdown, gezien de hoeveelheid tijd die we besteden aan het bespreken van problemen die er duidelijk door worden veroorzaakt of verergerd. Inflatie, wachtlijsten, een verlammende crisis op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg, aanhoudend schoolverzuim op de middelbare school, een groeiende kloof in academische prestaties; dit zijn slechts enkele voorbeelden.

Is er sprake van een schuldelement? Velen voegden hun stem toe aan de koortsachtige roep om steeds strengere maatregelen. Velen vonden het heerlijk om hun buren in de maling te nemen als ze even stiekem een tweede wandeling maakten, of een vriendelijk maar ongeoorloofd bezoek brachten aan een oudere buurman. Ja, het was voor de meesten van ons een ellendige tijd, maar dat verklaart niet de volledige stilte.

Professor Mark Woolhouse van de Universiteit van Edinburgh, lid van de Scientific Pandemic Influenza Group on Modeling (SPI-M-O), was tijdens de hysterie een zeldzame stem van de rede. Hij was het die het idee verwierp dat eliminatie ooit mogelijk was, en de anglofobe bewering van de SNP dat Covid vanuit de Typhoid Marys van Engeland in Schotland was ‘gezaaid’ toen de eerste lockdown eindigde. Hij waarschuwde herhaaldelijk dat het gebruik van worst-case voorspellingen (die ‘onheilspellende grafieken’) om mensen ertoe aan te zetten zich aan de regels te houden, zou kunnen leiden tot een algemeen verlies aan wetenschappelijke geloofwaardigheid. Dit alles bleek vooruitziend.

Deze week legde prof. Woolhouse, terwijl hij getuigenis aflegde voor het Covid-onderzoek, een bijzonder vernietigende verklaring af. Hoewel lockdown vaak werd gezien als een laatste redmiddel dat niemand wilde opleggen, is hij daar niet mee eens. “De schade van de sociale afstandsmaatregelen – met name de lockdown, de economische schade, de educatieve schade, de schade aan de toegang tot gezondheidszorg … maatschappelijk welzijn … geestelijke gezondheid – werd niet meegenomen in het werk dat SPI-M-O deed en, voor zover ik kon zien, deed ook niemand anders het”, vertelde hij tijdens het onderzoek.

Zijn team werd dus niet eens gevraagd om een model te vormen van de schade die lockdown zou kunnen toebrengen. Ook werd hen niet gevraagd alternatieve manieren te overwegen om de gezondheidsrisico’s te beperken. ‘De vraag hoe we lockdown kunnen vermijden, is nooit aan ons gesteld’, voegde hij eraan toe, ‘en dat vind ik buitengewoon.’ Dit zou een nationaal schandaal moeten zijn. “Achteraf spreken is altijd 20/20” zeggen is niet voldoende; Niet alleen waarschuwden destijds veel mensen voor nevenschade, deskundige autoriteiten werd zelfs niet eens gevraagd dergelijke waarschuwingen in overweging te nemen.

Kortzichtige besluitvorming ging gepaard met een even schadelijke neiging om het publiek als een gezichtsloos blok te beschouwen, waarbij de risiconiveaus waarmee verschillende individuen werden geconfronteerd, werden genegeerd. Dus in maart 2020 concentreerde de natie zich, in de woorden van Woolhouse, “op scholen terwijl we ons hadden moeten concentreren op verzorgingshuizen”.

Dit leidde tot twee van de meest kolossale fouten van de pandemie: de verwaarlozing van kwetsbare oudere patiënten en langdurige schoolsluitingen, ook al hadden kinderen 10.000 keer minder kans om aan Covid te overlijden dan ouderen en was het bewijs voor overdracht van scholen op zijn best fragmentarisch. We zijn nog steeds de kosten aan het berekenen, vooral voor minder bevoorrechte leerlingen.

Uiteindelijk begon de lockdown zijn eigen absurdistische logica te genereren, vergelijkbaar met de op zijn kop staande wereld van een opera van Gilbert en Sullivan. Conventionele wijsheid als ‘het beschermen van de kwetsbaren’ werd afgeschilderd als marginale kwakzalverij. Sommigen veroordeelden kudde-immuniteit als een complottheorie, in plaats van als een onbetwistbare wetenschappelijke realiteit en zelfs als de basis voor vaccinatie.

Ondertussen bracht ‘je kunt niet voorzichtig genoeg zijn’ zijn eigen gevaren met zich mee. Het overdrijven van het (kleine) risico van overdracht buitenshuis leidde tot beperkingen voor zelfs de meest sociaal afstandelijke vormen van sport. Zelfs solo wandelen in de wildernis van het Peak District lokte snel bezoek uit van de jongens in het blauw. Dit alles ondanks de goed gedocumenteerde gezondheidsvoordelen van vitamine D en lichaamsbeweging.

Veel commentatoren vonden het geweldig om sceptische stemmen als gevaarlijk arrogant met mensenlevens te besmeuren. Kamerlid Neil O’Brien was medeoprichter van een website die bedoeld was om journalisten en wetenschappers in diskrediet te brengen die afweken van de wijze consensus over lockdown. Ik ben nog steeds bedroefd over wat er toen is gebeurd; beschuldigd worden van ‘bloed aan je handen’ is schrijnend en maakt je bang om mee te doen. Ongetwijfeld hebben stemmen aan beide kanten van het debat fouten gemaakt, maar het creëren van een sfeer van angst en intimidatie – in plaats van open onderzoek en goede trouw – is nauwelijks bevorderlijk voor verstandige beleidsvorming. En dat is ook gebleken.

Ondertussen hield staatsepidemioloog Anders Tegnell in Zweden vast aan de gevestigde principes van wetenschappelijk onderzoek en communiceerde hij met het publiek als rationele volwassenen. Achteraf gezien, en vergeleken met ons eigen koortsachtige publieke debat, is het verbazingwekkend hoe ketters dit er nu uitziet.

Tegnell toonde ook verfrissende transparantie over de fouten van Zweden, zoals uitbraken in verzorgingshuizen. Toch hebben we in Groot-Brittannië weinig van deze nederigheid en zelfonderzoek gezien. Professor Woolhouse is een van de weinige experts die zijn spijt betuigt over de verwoestingen van langdurige lockdowns. Waarom hebben zo weinig politici hetzelfde gedaan? Of leden van het publiek trouwens?

Misschien omdat we uiteindelijk heel weinig hebben geleerd. Ondanks de Zweedse ervaringen en het toenemende bewijs van onomkeerbare schade aan kinderen, bleek uit een recente YouGov-enquête dat mensen nog steeds overwegend geloven dat schoolsluitingen de juiste beslissing waren; bijna 60 procent, terwijl slechts 29 procent het er niet mee eens is. Zoals Jonathan Swift zei: “De leugen vliegt en de waarheid komt er achter aan.”

Bronnen: The Telegraph