Tienduizenden nep-onderzoeksartikelen worden in tijdschriften gepubliceerd in een internationaal schandaal dat elk jaar erger wordt, waarschuwen wetenschappers. Medisch onderzoek wordt gecompromitteerd, de ontwikkeling van geneesmiddelen wordt belemmerd en veelbelovend academisch onderzoek komt in gevaar dankzij een wereldwijde golf van schijnwetenschap die laboratoria en universiteiten overspoelt.

Vorig jaar doorbrak het jaarlijkse aantal ingetrokken artikelen door onderzoekstijdschriften voor het eerst de grens van 10.000. De meeste analisten zijn van mening dat dit cijfer slechts het topje van een ijsberg van wetenschappelijke fraude is.

“De situatie is verschrikkelijk geworden”, zegt professor Dorothy Bishop van de Universiteit van Oxford. “Het aantal publicaties van frauduleuze artikelen creëert ernstige problemen voor de wetenschap. Op veel terreinen wordt het moeilijk om een cumulatieve benadering van een onderwerp op te bouwen, omdat we een solide basis van betrouwbare bevindingen missen. En het wordt steeds erger.”

De verrassende stijging in de publicatie van schijnwetenschappelijke artikelen vindt zijn oorsprong in China, waar jonge artsen en wetenschappers die op zoek waren naar promotie wetenschappelijke artikelen moesten hebben gepubliceerd. Schaduworganisaties – bekend als ‘papierfabrieken’ – begonnen daar verzonnen werk te leveren voor publicatie in tijdschriften. De praktijk heeft zich sindsdien verspreid naar India, Iran, Rusland, voormalige Sovjet-Uniestaten en Oost-Europa, waarbij papierfabrieken verzonnen studies aan steeds meer tijdschriften leveren, terwijl steeds meer jonge wetenschappers proberen hun carrière een boost te geven door valse onderzoekservaring te claimen.

In sommige gevallen zijn redacteuren van tijdschriften omgekocht om artikelen te accepteren, terwijl papierfabrieken erin zijn geslaagd hun eigen agenten als gastredacteuren aan te stellen, die vervolgens toelaten dat stapels vervalst werk worden gepubliceerd.

“Redacteurs vervullen hun rol niet naar behoren, en peer reviewers doen hun werk niet. En sommigen krijgen grote sommen geld betaald”, zegt professor Alison Avenell van de Universiteit van Aberdeen. “Het is zeer zorgwekkend.”

De producten van papierfabrieken zien er vaak uit als gewone artikelen, maar zijn gebaseerd op sjablonen waarin namen van genen of ziekten willekeurig tussen fictieve tabellen en figuren worden geplaatst. Zorgwekkend genoeg kunnen deze artikelen vervolgens worden opgenomen in grote databases die worden gebruikt door degenen die zich bezighouden met de ontdekking van geneesmiddelen.

Anderen zijn meer bizar en omvatten onderzoek dat geen verband houdt met het vakgebied van een tijdschrift, waardoor duidelijk wordt dat er geen peer review heeft plaatsgevonden met betrekking tot dat artikel. Een voorbeeld is een artikel over de marxistische ideologie dat verscheen in het tijdschrift Computational and Mathematical Methods in Medicine. Anderen onderscheiden zich door de vreemde taal die ze gebruiken, waaronder verwijzingen naar ‘boezemgevaar’ in plaats van borstkanker en ‘Parkinson’s aandoening’ in plaats van de ziekte van Parkinson.

Watchdog-groepen – zoals Retraction Watch – hebben het probleem gevolgd en intrekkingen opgemerkt door tijdschriften die gedwongen werden in actie te komen wanneer verzinsels aan het licht kwamen. Uit een onderzoek van Nature bleek dat er in 2013 iets meer dan 1.000 intrekkingen waren. In 2022 bedroeg het aantal de 4.000, voordat het vorig jaar naar meer dan 10.000 steeg.

Van dit laatste totaal waren ruim 8.000 ingetrokken artikelen gepubliceerd in tijdschriften die eigendom waren van Hindawi, een dochteronderneming van uitgeverij Wiley, cijfers die het bedrijf nu tot actie hebben gedwongen. “We zullen het merk Hindawi beëindigen en zijn begonnen met het volledig integreren van de meer dan 200 Hindawi-tijdschriften in Wiley’s portfolio”, vertelde een woordvoerder van Wiley aan The Observer.

De woordvoerder voegde eraan toe dat Wiley nu honderden fraudeurs had geïdentificeerd die aanwezig waren in haar portefeuille van tijdschriften, evenals degenen die gastredactionele rollen hadden vervuld. “We hebben ze uit onze systemen verwijderd en zullen een proactieve aanpak blijven volgen in onze inspanningen om de wetenschappelijke gegevens op te schonen, onze integriteitsprocessen te versterken en bij te dragen aan sectoroverschrijdende oplossingen.”

Maar Wiley hield vol dat het de crisis niet alleen kon aanpakken, een boodschap die werd herhaald door andere uitgevers, die zeggen dat ze worden belegerd door papierfabrieken. Academici blijven echter voorzichtig. Het probleem is dat in veel landen academici worden betaald op basis van het aantal artikelen dat ze hebben gepubliceerd.

“Als je een groeiend aantal onderzoekers hebt die sterk worden gestimuleerd om te publiceren alleen maar omwille van het publiceren, terwijl we een groeiend aantal tijdschriften hebben dat geld verdient met het publiceren van de resulterende artikelen, heb je een perfecte storm”, zegt professor Marcus Munafo van Universiteit van Bristol. “Dat is precies wat we nu hebben.”

De schade die wordt aangericht door het publiceren van slecht of verzonnen onderzoek wordt aangetoond door het antiparasietgeneesmiddel ivermectine. Vroege laboratoriumstudies gaven aan dat het gebruikt kon worden om Covid-19 te behandelen en het werd geprezen als een wondermiddel. Later bleek echter dat deze onderzoeken duidelijk bewijs van fraude vertoonden, en de medische autoriteiten hebben geweigerd dit als behandeling voor Covid te steunen.

“Het probleem was dat ivermectine door anti-vaxxers werd gebruikt om te zeggen: ‘We hebben geen vaccinatie nodig omdat we dit wondermiddel hebben’”, zegt Jack Wilkinson van de Universiteit van Manchester. “Maar veel van de processen die deze beweringen ondersteunden, waren niet authentiek.”

Redactie: Ondanks de inspanningen van The Guardian, voor degenen die de gekunstelde coronaviruscrisis met een kritische geest hebben gevolgd, benadrukt dit alleen maar hoe nijpend de situatie is.

Wilkinson voegde eraan toe dat hij en zijn collega’s protocollen probeerden te ontwikkelen die onderzoekers konden toepassen om de authenticiteit van onderzoeken te onthullen die ze in hun eigen werk zouden kunnen opnemen. ‘Tijdens de pandemie is er geweldige wetenschap naar voren gekomen, maar er was ook een oceaan van onzinonderzoek. We hebben manieren nodig om vanaf het begin slechte gegevens op te sporen.’

Het gevaar dat uitgaat van de opkomst van de papierfabriek en frauduleuze onderzoeksrapporten werd ook benadrukt door professor Malcolm MacLeod van de Universiteit van Edinburgh. “Als ik als wetenschapper alle papieren wil controleren over een bepaald medicijn dat kanker of beroertegevallen zou kunnen bestrijden, is het voor mij erg moeilijk om de verzonnen artikelen te vermijden. Wetenschappelijke kennis wordt vervuild door verzonnen materiaal. We worden geconfronteerd met een crisis.”

Dit punt werd gesteund door Bishop: “Mensen bouwen carrières op dankzij deze vloedgolf van frauduleuze wetenschap en zouden uiteindelijk wetenschappelijke instituten kunnen gaan leiden en uiteindelijk door reguliere tijdschriften kunnen worden gebruikt als recensenten en redacteuren. Corruptie sluipt het systeem binnen.”

Redactie: Hoewel er waarschijnlijk een aantal factoren zijn die hieraan bijdragen, lijkt het erop dat een van de belangrijkste redenen voor de stand van zaken de corruptie van de wetenschap door het establishment is om zijn snode agenda te bevorderen.

Bronnen: The Guardian