Deze week werd een reeks systematische reviews gepubliceerd door de Royal Society (RS) over het effect van niet-farmaceutische interventies op de pandemie.

Politico kopte met ‘Toprecensie zegt dat Covid-lockdowns en maskers werkten, punt uit’. The Guardian leidde met ‘Lockdowns en gezichtsmaskers dringen ‘ondubbelzinnig’ de verspreiding van Covid terug, zo blijkt uit het rapport’, en de i-krant verklaarde: ‘Maskers en sociale afstand nemen hebben de Covid-infecties verminderd, zo blijkt uit een nieuw rapport, wat bewijst dat lockdown-sceptici ongelijk hadden.’

Dus daar heb je het, een slam dunk, sceptici, jullie hadden het helemaal mis. Je had je moeten maskeren en in lockdown moeten blijven.

Zeker als je luistert naar de voorzitter van de groep van het rapport, Mark Walport, die zei: “Er is voldoende bewijs om te concluderen dat een vroege, stringente implementatie van pakketten van complementaire NPI’s ondubbelzinnig effectief was in het beperken van SARS-CoV-2-infecties.”

Vier systematische reviews gaven informatie over de effectiviteit van niet-farmaceutische interventies bij de Covid-pandemie. Hier is echter een deel van wat deze beoordelingen melden.

Een systematische review van milieucontrolemaatregelen:

Van veel van deze onderzoeken werd vastgesteld dat ze een kritisch risico op vertekening in ten minste één domein met zich meebrachten, grotendeels als gevolg van verstorende factoren die de gemeten uitkomsten hadden kunnen beïnvloeden. Als gevolg hiervan is er weinig vertrouwen in de bevindingen.

Testen, contacttraceren en isolatie-interventies onder de algemene bevolking om de overdracht van SARS-CoV-2 te verminderen:

Eén onderzoek, een RCT, toonde aan dat het dagelijks testen van contacten een haalbare strategie zou kunnen zijn om langdurige quarantaine van contacten te vervangen. Op basis van de schaarste aan robuust empirisch bewijs konden we geen harde kwantitatieve conclusies trekken over de kwantitatieve impact van TTI-interventies in verschillende epidemische contexten.

Effectiviteit van gezichtsmaskers voor het verminderen van de overdracht van SARS-CoV-2:

We analyseerden 35 onderzoeken in gemeenschapssettings (drie RCT’s en 32 observationeel) en 40 in gezondheidszorgsettings (één RCT en 39 observationeel). Eenennegentig procent van de observationele onderzoeken liep een ‘kritiek’ risico op bias (ROB) op ten minste één domein, waarbij ze er vaak niet in slaagden de effecten van maskers te scheiden van gelijktijdige interventies.

Effectiviteit van internationale grenscontrolemaatregelen tijdens de COVID-19-pandemie:

Er zijn weinig aanwijzingen dat de meeste reisbeperkingen, waaronder de sluiting van grenzen en de beperkingen die zijn ingevoerd om de introductie van nieuwe zorgwekkende varianten te stoppen, bijzonder effectief waren.
Het rapport maakt dezelfde fouten als de UKHSA en Public Health England. Bij het trekken van conclusies negeerden ze de kritische vooroordelen en de verstorende factoren. In sommige commentaren wordt het bewijsmateriaal dat nodig is voor het nemen van beslissingen op het gebied van de gezondheidszorg verkeerd geïnterpreteerd.

Chris Dye, hoogleraar epidemiologie aan de Universiteit van Oxford, die de review over maskers voor de Royal Society leidde, zei dat als ze alleen naar gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken hadden gekeken, ze tot dezelfde conclusie zouden zijn gekomen als de Cochrane-review. De onderzoekers achter het donderdag gepubliceerde artikel kozen er echter voor om een groter aantal onderzoeken te analyseren en vonden sterk bewijs dat maskers werken.

Dus als we bewijsmateriaal van hoge kwaliteit negeren, komen we tot de conclusie die we willen: ze begrijpen de politiek volledig. Bewijs van lage kwaliteit betekent dat het geschatte effect substantieel zal verschillen van het werkelijke effect. Dit weten we al geruime tijd, en het is van fundamenteel belang voor het leveren van op bewijs gebaseerde interventies. Een aanpak die gebruik maakt van bewijsmateriaal van lage kwaliteit mag de gezondheidszorg niet informeren, en dat gebeurt ook niet. Daarom hebben we NICE, dat het beste beschikbare bewijsmateriaal gebruikt om aanbevelingen te ontwikkelen die richting geven aan beslissingen op het gebied van gezondheidszorg, volksgezondheid en sociale zorg.

Hebben de reviewers bijvoorbeeld gevraagd of er een protocol bestond voor een van deze onderzoeken – iets waar we eerder op hebben gewezen? Die waren er niet, ondanks dat protocollen essentieel zijn voor robuust onderzoek.

Er is iets waar we het in het rapport wel mee eens zijn, namelijk dat bij ‘toekomstige beoordelingen ook rekening moet worden gehouden met zowel de kosten als de baten van NPI’s, in termen van hun impact op het levensonderhoud, de economie, het onderwijs, de sociale cohesie, het fysieke en mentale welzijn, en mogelijk andere aspecten”. In dit rapport is echter niets van dit alles aan bod gekomen. De enkele focus op één resultaat, waarbij de schade wordt genegeerd, belemmert een geïnformeerde besluitvorming verder.

Het RS-rapport wil ons doen geloven dat RCT’s onmogelijk zijn tijdens een pandemie: “Hoewel RCT’s niet buiten beschouwing mogen worden gelaten, is het zeer waarschijnlijk dat de meeste informatie in een toekomstige pandemie observationeel zal blijven.”

Toch heeft de pandemie opnieuw het belang van gerandomiseerde klinische onderzoeken van hoge kwaliteit benadrukt en de noodzaak van voorbereiding, coördinatie en samenwerking benadrukt.

Uit het onderzoek van de Royal Society blijkt dat sommige academici hun vermogen om kritisch na te denken verliezen. In plaats van het bewijsmateriaal achteraf aan te passen aan vooropgezette conclusies, zou het veel beter zijn om de onzekerheden te rapporteren en de vragen te formuleren die moeten worden aangepakt. Weigering om onzekerheden te erkennen bewijst een slechte dienst aan de samenleving en ondermijnt het publieke vertrouwen in onderzoek.

Door thuis te blijven verklein je de kans op allerlei gevaren: op de korte termijn word je niet overreden en verklein je de kans op een infectie of een ongeluk. Maar waar het om gaat zijn de kosten van wat er gebeurt als je weer tevoorschijn komt.

A report has found social distancing and wearing face masks “unequivocally” reduced the spread of infections.

Professor Carl Heneghan: “There's a mismatch between the conclusion and spin of it… they’re not being critical anymore, it's a disservice to science.”@JuliaHB1 pic.twitter.com/EfET0E4241

— TalkTV (@TalkTV) August 24, 2023

Dr. Carl Heneghan is de Oxford Professor of Evidence Based Medicine en Dr. Tom Jefferson is een epidemioloog gevestigd in Rome die samen met Professor Heneghan werkt aan de Cochrane Collaboration. Dit artikel werd voor het eerst gepubliceerd op hun Substack, Trust The Evidence.