Luister naar dit ArtikelSommige dakloze vrouwen moeten zich tijdens hun menstruatie zien te redden met toiletpapier van de McDonald’s.
Foto via Jay Black
Steun World Unity: alleen via uw maandelijks of eenmalige gift kunnen we de website draaiende houden en de leugens aanpakken. Deze steun is keihard nodig in deze zware economische tijden. Klik hier om te Doneren
Er is geen vrouw op de wereld die ernaar uitkijkt om ongesteld te zijn. Hoe vaak je het al hebt meegemaakt, het kan nog steeds elke maand een hartstikke pijnlijk en vermoeiend gedoe zijn. Voor dakloze vrouwen is het al helemaal een nachtmerrie. Als je niet eens genoeg geld bij elkaar kan sprokkelen voor eten en een dak boven je hoofd, heb je waarschijnlijk ook geen geld voor maandverband of tampons.
Maandverband en tampons worden in het Verenigd Koninkrijk geclassificeerd als “een niet essentieel luxegoed”. De hamvraag is wat er precies luxueus is aan een product dat de maandelijkse bloedingen, waar je als vrouw erg weinig aan kan doen, opvangt. Omdat dakloze vrouwen deze simpele “luxegoederen” vaak niet kunnen bekostigen, zitten velen regelmatig zonder tampons of maandverband.
Ik bezocht Bethany House, een vrouwenopvang in Londen, om een beeld te krijgen van hoe de dames hier elke maand mee omgaan. De 21-jarige Zoe vertelde me dat ze regelmatig zonder zat. “Toen ik op straat leefde was het makkelijker om eten en tandenborstels te regelen dan tampons of maandverband,” vertelde ze. “Het was nergens te vinden, en ik schaamde me te erg om het op straat aan vreemden te vragen.”
“Soms liepen oude schoolvrienden langs terwijl ik aan het bedelen was in de buurt van Camden, en dan vroeg ik het aan hen. Maar dan moest ik dus wel het geluk hebben dat ik ze tegenkwam”. Uiteindelijk bleef stelen vaak als enige optie over, hoezeer ze dat ook niet wilde. “Ik verstopte tampons onder mijn trui of jas.” Het leek haar vreselijk om betrapt te worden op winkeldiefstal, en al helemaal voor het stelen van tampons.
Zoe werd dakloos nadat het uit ging met haar ex-vriend. “We woonden samen, maar we waren allebei verslaafd en niet erg aardig voor elkaar. We zouden gaan trouwen, maar toen ging het mis. Daarna woonde ik op allerlei verschillende plekken.” Zoe sliep overal waar dat mogelijk was, totdat ze nergens meer terecht kon. “Ik liep ‘s nachts vaak rond omdat ik te bang was om op straat te slapen.” Op twintigjarige leeftijd leefde ze zes maanden op straat. Tijdens deze periode was ongesteldheid een van de vele problemen waar ze mee kampte.
Hoe kan het in godsnaam zo zijn dat voor sommige vrouwen wc-papier van de McDonald’s de enige optie is om niet door je kleren heen te bloeden?
Of ze er niet om had kunnen vragen bij de opvang? “Nee”, zegt ze, want ze had geen idee dat daar maandverband en tampons verkrijgbaar waren. Daarnaast kon ze niet altijd op de opvanghuizen rekenen. “Mensen zeiden altijd tegen me: ‘dit is een goede opvang die je kan redden’, maar vaak viel er niet op te vertrouwen. Het is niet zo simpel als veel mensen denken, je kan er niet altijd terecht.” Gelukkig kreeg Zoe uiteindelijk onderdak in een hostel, waar ze nu al zes maanden verblijft.
Een andere vrouw die ik in de opvang sprak was de 25-jarige Ava, die in de tijd dat ze op straat leefde ook vaak zonder de benodigde middelen voor haar menstruatie zat. Haar redder in nood waren de toiletten van McDonald’s: “Ik vouwde een stapeltje toiletpapier dubbel, en gebruikte dat als maandverband, ” zei ze alsof het volkomen normaal was. Ava belandde op straat nadat haar ex-man haar uit hun flat schopte, waar zij overigens de huur van betaalde. Ze heeft in totaal vier maanden op straat doorgebracht.
“Ik snap nog steeds niet waarom tampons en maandverband niet gratis zijn”, zei ze kwaad. “Waarom trekt de overheid geen geld uit voor deze producten?” Hoe vaker je jezelf dit afvraagt, hoe absurder het klinkt. Hoe kan het in godsnaam zo zijn dat wc-papier van de McDonald’s de enige optie is om niet door je kleren heen te bloeden?
Misschien zijn de diensten voor daklozen in het Verenigd Koninkrijk te sterk op mannen gericht om dit te bedenken. Een onderzoek van St Mungo’s naar dakloze vrouwen wees uit dat “op mannen gerichte diensten vaak falen om in de behoeften van de vrouwelijke gebruikers te voorzien”, en beweerde dat er nodig meer aandacht besteed moet worden aan de specifieke behoeftes van vrouwen.
Veel opvanghuizen blijken wel over een voorraadje tampons te beschikken, maar de dakloze dames bleken hier niet van op de hoogte te zijn. Dus wat heb je er dan aan? Vragen om een doos tampons kan erg ongemakkelijk zijn, helemaal als je het aan mannelijke medewerkers moet vragen. Het is een intiem product voor een intiem probleem.
Het komt ook voor dat er helemaal geen tampons en maandverband meer verkrijgbaar is. Opvanghuizen zijn vaak afhankelijk van donaties, en het komt niet echt in mensen op dat juist die spullen zo hard nodig zijn. Veel van de spullen komt van bedrijven die oude en overgebleven producten herverdelen, zoals FareShare. Maar als het dus even tegen zit, moeten de dames het gewoon zelf oplossen.
Voor elke vrouw die menstrueert zijn tampons en maandverband net zo essentieel als toiletpapier.
Voor de vrouwen die op straat leven en weinig contact hebben met opvanghuizen zijn menstruatieproducten dus erg schaars. Ze hebben geen mandje met oud ondergoed, geen warme kruiken, geen ibuprofen en al helemaal geen grote repen chocola. Dakloze vrouwen gaan van de ene onvoorspelbare, onveilige plek naar de andere, en de kramp en ongemakken zijn er niet minder om. Ze voelen zich nooit fris. Zelfs als ze wel genoeg tampons of maandverband hebben, hebben ze meestal geen toilet waar ze regelmatig terecht kunnen om de boel te verversen – hetgeen zelfs tot bloedvergiftiging kan leiden. Als dakloze is elke vorm van privacy verleden tijd. Jezelf wassen in openbare toiletten is het enige dat je kunt doen, vertelde een andere dakloze vrouw.
Het is bizar dat Dr. Earle Haas meer dan tachtig jaar geleden de eerste tampon patenteerde, en dat dakloze dames vandaag de dag nog steeds noodgedwongen hun ondergoed moeten volstouwen met toiletpapier. Als menstruatieproducten geclassificeerd zouden worden onder de gezondheidszorg, zouden ze gratis voorgeschreven kunnen worden. Voor elke vrouw die menstrueert zijn tampons en maandverband net zo essentieel als toiletpapier. Als je niet rond wil lopen met bloed en stukjes baarmoeder op je kleren, kun je gewoon niet zonder.
In het Verenigd Koninkrijk zijn, om goede redenen, condooms gratis beschikbaar. Aangezien menstruatieproducten ook onder ‘seksuele gezondheid’ vallen: waarom kunnen we dan tampons en maandverband niet gratis weggeven? Vrouwen zijn gemiddeld meer dan drieduizend dagen ongesteld, en dit vormt een grote extra kostenpost.
Het wordt nog veel gekker. In het Verenigd Koninkrijk worden dingen als krokodillen- en kangeroevlees wél als essentiële, non-luxegoederen geclassificeerd, waardoor ze belastingvrij zijn. Nog een paar voorbeelden van belastingvrije producten: bingo, Jaffa Cakes, palen om je woonboot aan vast te leggen en anti-incontinentiemiddelen (die nauwelijks te onderscheiden zijn van de wat robuustere soorten maandverband.
In Londen is grofweg tien procent van de daklozen vrouw, en dit percentage wordt steeds groter. Het is overduidelijk dat er niet genoeg wordt gedaan om deze vrouwen van tampons en maandverband te voorzien. Als dakloze loop je al tegen veel te veel problemen aan om ook nog eens op een onnodig vernederende en zorgelijke manier om te moeten gaan met je ongesteldheid. Tampons zijn geen luxegoed.
In Nederland zijn 27 duizend mensen dakloos, waaronder meer dan 5000 vrouwen. Enkele opvangtehuizen geven de daklozen wat leefgeld, maar doorgaans moeten ook de Nederlandse dakloze vrouwen zelf voor hun maandverband en tampons zorgen.
