Luister naar dit Artikel

Het was weer een roerige week voor zwarte Amerikanen. In één week hebben we twee keer kunnen meekijken hoe een zwarte man stierf door schoten van politieagenten. Eerst afgelopen dinsdag, in Baton Rouge in de staat Louisiana, toen de 37-jarige Alton Sterling door twee agenten werd aangehouden, op de grond in bedwang gehouden en uiteindelijk zes keer in zijn borst geschoten. Hij stierf ter plekke, voor de ogen van filmende omstanders. En woensdag gebeurde het weer.

In Minnesota werd de 32-jarige Philando Castille bij een verkeerscontrole aangehouden. Volgens zijn vriendin, die naast hem in de auto zat, meldde hij de agent dat hij een wapen bij zich had waarvoor hij een vergunning had, waarop de agent het vuur op hem opende. Ook hier waren de schoten dodelijk: Castille stierf bloedend in zijn autostoel. En ook dit incident werd gefilmd, maar nu op een opmerkelijke manier: Castilles vriendin zond de gebeurtenissen vlak na de schoten rechtstreeks uit via Facebook Live.

Zwarte levens tellen ook mee

De twee incidenten zijn de zoveelste toevoeging aan een ontluisterende statistiek. Uit alle beschikbare bronnen blijkt dat er naar verhouding (rekening houdend met het feit dat zwarte Amerikanen een kleiner deel van de bevolking uitmaken dan blanken) veel meer zwarte dan blanke Amerikanen sterven door politiegeweld.

Via Vox

Maar ja, met een grafiekje haal je weinig uit als je een publiek debat wil starten. Een grafiekje gaat niet viral, een video wel. En dat is wat ons brengt bij wat deze twee gevallen bijzonder maakt: de manier waarop ze de wereld in zijn gebracht. Beide gevallen zijn gefilmd en naar buiten gebracht met de telefoons van burgers.

De burger controleert de macht

Bij het incident van dinsdag was het een aanwezige omstander, de eigenaar van de winkel waar het in de buurt plaats vond, die het stiekem filmde met zijn telefoon en dat geheim hield voor de politie uit angst dat die het materiaal zou confisceren. Die angst bleek gegrond: de politie vorderde al snel al het materiaal dat op de beveiligingscamera’s van de winkel werd opgenomen. Als ze de telefoon van de man hadden gevonden, was het maar de vraag geweest of het materiaal het daglicht had gezien.

De manier waarop het tweede incident werd gefilmd en live werd uitgezonden via Facebook is een belangrijke nieuwe stap in de beweging naar geweldloos verzet tegen het politiegeweld. Hier kon de politie best achteraf de telefoon in beslag nemen, maar de strijd was al gestreden: de videostroom kwam rechtstreeks op het internet terecht. Achteraf controle uitoefenen of manipuleren van het materiaal is zo plotseling niet meer mogelijk.

Sousveillance in een surveillancestaat

Zo krijgen burgers met behulp van de technologie een belangrijke, controlerende macht. In een staat waarin de overheid ongebreideld beeldmateriaal opneemt, gesprekken afluistert en data traceert is het democratiseren van opnamemogelijkheden een uitstekende bescherming tegen misbruik. Een soort surveillance, maar dan omgekeerd.

Het is duidelijk dat er een verandering nodig is. Het is belachelijk dat je, als je zwart bent, meer kans hebt om overhoop geschoten worden door een agent waar je je wettelijk gezien niet eens tegen mag verzetten. En om die verandering teweeg te brengen, moet er overtuigend gewicht in de strijd worden gegooid om mensen te overtuigen van de noodzaak ervan. Met live-verslaggeving is daar zojuist een belangrijke nieuwe mogelijkheid toe ontstaan.