Luister naar dit Artikel

Ook in 2015 is er één week waarin orgaan- en weefseldonatie in het middelpunt van de belangstelling staat. De Donorweek is dit jaar van maandag 12 oktober tot en met zondag 18 oktober.

Wie zich als orgaandonor laat registreren, doet dit meestal met de bedoeling om zieke medemensen te helpen. Een prima intentie, daar zal iedereen het over eens zijn. Maar wat houdt het in de praktijk eigenlijk in om donor te zijn? Wat gebeurt er op het moment dat je daadwerkelijk in een situatie komt te verkeren dat je organen gedoneerd kunnen worden?

Veel mensen beseffen niet dat als je donor wordt, je meestal geen orgaan zult doneren als je al overleden bent. Want organen uit dode lichamen zijn onbruikbaar, omdat er al binnen een paar minuten beschadiging optreedt door zuurstofgebrek. Donororganen worden dus vrijwel altijd uit een levend lichaam gehaald. Alleen als ze je direct na je dood al naar een operatiekamer kunnen krijgen (bijvoorbeeld na een mislukte reanimatiepoging in het ziekenhuis) zijn organen uit een dood lichaam nog bruikbaar.

Bij de meeste orgaandonaties is dit niet het geval. Daarbij overkomt het slachtoffer iets ernstigs (bijvoorbeeld een ongeluk) buiten het ziekenhuis en wordt het bewusteloze lichaam naar de spoed eisende hulp gebracht. Als er geen hersenactiviteit meer meetbaar is, kan de patiënt dan ‘hersendood’ verklaard worden.

Wat is hersendood?

Probleem is alleen dat ‘hersendood’ wereldwijd een nogal rekbaar begrip is. Om de diagnose hersendood (in het Engels “Declare Brain Death” of DBD) te kunnen stellen ontwikkelde men in Amerika tussen 1968 en 1978 meer dan 30 verschillende sets van criteria. Elke nieuwe set was minder streng dan de vorige.

Op het moment dat de donor hersendood verklaard wordt, is er inderdaad geen hersenactiviteit meer te bespeuren. Er zijn echter genoeg gevallen bekend waarbij een patiënt die hersendood verklaard werd, later toch weer respons gaf, en zelfs herstelde. Als er geen sprake is van ernstig hoofdletsel, kan geen enkele arts met 100% zekerheid zeggen of een patiënt ooit weer zal bijkomen, en in wat voor conditie hij of zij dan zal verkeren.

Deze ontwikkeling werd in 2008 bevestigd door de “New England Journal of Medicine“, onder medici een van de meest gerespecteerde vakbladen ter wereld.

Opereren zonder narcose

Veel mensen weten ook niet dat het verwijderen van organen zonder enige verdoving gebeurt. Er wordt gewoon begonnen met snijden, en dit heeft uiteindelijk de daadwerkelijke dood van het lichaam tot gevolg. Zodra de diagnose ‘hersendood’ is gesteld, ondergaat de orgaandonor uren, soms dagen van afschuwelijke behandelingen om het lichaam, de container van “reserveonderdelen”, te preserveren tot er een geschikte ontvanger is opgespoord.

Dat dit snijden soms toch nog heftige reacties bij een levend lichaam teweeg kan brengen, blijkt wel uit het feit dat er van tevoren vaak spierverslappers toegediend worden en het lichaam vastgebonden wordt aan de operatietafel. Het is een goed gedocumenteerd feit dat de hartslag en de bloeddruk direct omhoog gaan wanneer de eerste incisie in de hersendode patiënt wordt gemaakt. Het lichaam lijkt zich er dus wel degelijk van bewust te zijn dat het in gevaar is.

Er steken steeds meer protesten van verpleegkundigen en anesthesisten de kop op, die reageren op de bewegingen van een verondersteld “lijk” tijdens de operatie. De bewegingen zijn soms zo hevig dat het onmogelijk wordt om door te gaan. Als gevolg van hun persoonlijke ervaringen hebben al veel professionals in de medische wereld hun naam uit het donorregister laten schrappen.

Geen tijd voor afscheid

Bovendien verloopt het proces van afscheid nemen voor dierbaren bij een donor vaak heel anders dan bij normale sterfgevallen. In het geval van donoren kunnen familie en vrienden vaak niet bij het daadwerkelijke overlijden zijn, omdat dat in de operatiekamer gebeurt. Ze moeten dus afscheid nemen van iemand die nog leeft en ademt, vaak te midden van een hectische situatie omdat de betrokkene net een ernstig ongeluk gehad heeft.

Als het slachtoffer zelf niet aangegeven heeft orgaandonor te willen zijn of niet, wordt er in zo’n situatie vaak druk op de familie uitgeoefend om de organen te laten doneren. Terwijl ze in shock zijn en de situatie zelf nauwelijks kunnen inschatten, moeten ze een beslissing nemen die later vaak een groot schuldgevoel met zich meebrengt.

Als ze na de operatie uiteindelijk de overledene mogen zien, kan de aanblik van een leeggehaald lichaam een traumatische ervaring zijn. Veel nabestaanden klagen ook dat de nazorg van het ziekenhuis voor hen op dit punt nauwelijks aanwezig is.

De Stichting Bezinning Orgaandonatie (SBO) ageert tegen deze verzwegen kant van het donorschap en vindt dat donoren van tevoren veel beter ingelicht moeten worden over de gevolgen van hun keuze.

Ook de website NationaleDonorweek.nl zet zich hiervoor in.

Eerder verscheen er op WantToKnow.nl ook al een artikel over dit onderwerp.

Donor worden of donor-af worden kun je tegenwoordig online regelen via je DigiD.

Hieronder een uitzending van Hart van Nederland, met daarin een interview met een getraumatiseerde nabestaande van een orgaandonor.

Bron: http://brekendnieuws.nl/03-10-15-de-schaduwkant-van-orgaandonatie.html